Ο ύπνος αποτελεί βασικό στοιχείο για την ψυχική και σωματική υγεία του παιδιού σας. Αλλά αν σας είναι δύσκολο να βοηθήσετε το παιδί σας να κοιμηθεί, δεν είστε οι μόνοι. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής εκτιμά ότι τα προβλήματα ύπνου επηρεάζουν το 25-50% των παιδιών και το 40% των εφήβων.
Η κατανόηση των αναγκών τους, είναι το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση της παροχής καλύτερου ύπνου στα παιδιά σας. Με ένα συνδυασμό υγιεινής του ύπνου, κατάλληλων για την ηλικία καθημερινών συνηθειών και στενής προσοχής για τυχόν διαταραχές του ύπνου, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να ξεκουραστεί όσο χρειάζεται για να μεγαλώσει δυνατό και υγιές.
Ο ύπνος παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών. Εκτός από την άμεση επίδραση στην ευτυχία, η έρευνα δείχνει ότι ο ύπνος επηρεάζει την ετοιμότητα και την προσοχή, την μαθησιακή απόδοση, τη διάθεση, την ανθεκτικότητα, την απόκτηση λεξιλογίου και τη μνήμη. Στα νήπια, ο ύπνος είναι απαραίτητος για την εδραίωση της μνήμης, την συγκέντρωση και την ανάπτυξη κινητικών δεξιοτήτων. Ο ύπνος έχει επίσης σημαντική επίδραση στην ανάπτυξη, ιδίως στην πρώιμη βρεφική ηλικία.
Όπως γνωρίζουν όλοι οι γονείς, ένα παιδί που δεν κοιμάται αρκετά, μπορεί να είναι κακόκεφο και υπερκινητικό, με αποτελέσματα που μπορεί να παρομοιάζουν με Δ.Ε.Π.Υ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα). Η υπνηλία μπορεί επίσης να επηρεάσει την ικανότητα του παιδιού σας να προσέχει, με συνέπειες στην απόδοσή του στο σχολείο. Ακόμη και ο ελάχιστος περιορισμός του ύπνου μπορεί να έχει επιπτώσεις στην καθημερινή ζωή του παιδιού σας.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, το ένα τέταρτο των παιδιών κάτω των 5 ετών δεν κοιμούνται επαρκώς. Αυτό είναι ανησυχητικό, διότι ο κακός ύπνος στην πρώιμη παιδική ηλικία έχει συνδεθεί με την αλλεργική ρινίτιδα και προβλήματα με το ανοσοποιητικό σύστημα, καθώς και άγχος και κατάθλιψη. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι ο κακός ύπνος στην παιδική ηλικία μπορεί να ενέχει μελλοντικούς κινδύνους για το καρδιαγγειακό σύστημα, με τη μορφή παχυσαρκίας, διαβήτη και υψηλής αρτηριακής πίεσης.
Στους εφήβους, ο ανεπαρκής ύπνος μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στις ακαδημαϊκές επιδόσεις και την ψυχική τους υγεία. Αποτελεί επίσης παράγοντα κινδύνου για κατάχρηση ουσιών και ψυχολογικά προβλήματα, καθώς και για πιο άμεσους κινδύνους, όπως τροχαία ατυχήματα και αθλητικούς τραυματισμούς.
Οι ανάγκες ύπνου αλλάζουν καθώς το παιδί σας μεγαλώνει, αλλά είτε έχετε να κάνετε με ένα νήπιο είτε με έναν έφηβο, οι έρευνες δείχνουν ότι μια συνεπής ρουτίνα ύπνου, είναι χρήσιμη για να βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας κοιμάται αρκετά. Όποιες δραστηριότητες κι αν επιλέξετε, προσπαθήστε να κάνετε τις ίδιες κάθε μέρα και με την ίδια σειρά, ώστε το παιδί σας να ξέρει τι να περιμένει.
Μια καθημερινή ρουτίνα για την ώρα του ύπνου μπορεί να περιλαμβάνει:
Η καλύτερη ώρα για να βάζετε το παιδί σας για ύπνο είναι όταν νυστάζει, όχι όταν ήδη κοιμάται κάπου αλλού πχ στον καναπέ. Αυτό τα βοηθά να μάθουν πως να κοιμούνται μόνα τους. Αν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας ξυπνήσουν στη μέση της νύχτας, πηγαίνετέ τα πίσω στο κρεβάτι τους. Είναι προτιμότερο να μην αφήνετε τα βρέφη να κοιμούνται μαζί σας στο κρεβάτι σας, καθώς αυτό αυξάνει τους κινδύνους να πάθουν ασφυξία.
Οι συνήθειες κατά τη διάρκεια της ημέρας επηρεάζουν επίσης τον ύπνο. Μπορείτε να βοηθήσετε τον ξεκούραστο ύπνο των παιδιών σας ακολουθώντας βασικούς κανόνες υγιεινής του ύπνου:
Είναι σημαντικό να προσφέρετε στο παιδί σας τακτική άσκηση, αλλά μην πέσετε στην παγίδα να εξαντλήσετε το παιδί σας προκειμένου να κοιμάται καλύτερα τη νύχτα γιατί αυτό στην πραγματικότητα θα το δυσκολέψει να κοιμηθεί. Μάθετε να αναγνωρίζετε το σημείο που το παιδί σας είναι πολύ κουρασμένο ώστε να το βάζετε εγκαίρως για ύπνο. Μερικές φορές, μια ρουτίνα για τον ύπνο είναι πιο εύκολο να ειπωθεί παρά να γίνει, ειδικά όταν υπάρχουν αδέλφια στην οικογένεια, που μοιράζονται το ίδιο δωμάτιο και η ώρα του ύπνου μπορεί να χρειάζεται κάποιες έξτρα υποδομές.
Για μωρά: Τα πολύ μικρά μωρά σπάνια κοιμούνται όλη τη νύχτα και αυτό είναι φυσιολογικό. Αν δεν ξανακοιμηθούν με φυσικό τρόπο, δοκιμάστε να τα ηρεμήσετε μιλώντας τους ή χαϊδέψτε τα, χωρίς να τα σηκώσετε. Αν συνεχίσουν να κλαίνε, μπορεί να πεινάνε ή να χρειάζονται αλλαγή πάνας. Διορθώστε γρήγορα και ήσυχα το πρόβλημα, χρησιμοποιώντας μόνο ένα χαμηλό φως αν είναι δυνατόν και φύγετε ήσυχα από το δωμάτιο.
Για νήπια: Τα νήπια έχουν ένα πρόγραμμα ύπνου που συμπληρώνεται από δύο ενδιάμεσους υπνάκους την ημέρα. Τα προβλήματα ύπνου των νηπίων επιδεινώνονται από το άγχος του αποχωρισμού και το φόβο ότι θα χάσουν κάτι, γεγονός που μεταφράζεται σε καθυστερήσεις που επινοούν επίτηδες και πείσμα κατά την ώρα του ύπνου. Μπορείτε να περιορίσετε αυτές τις αντιδράσεις, δίνοντάς τους τη δυνατότητα για μικρές επιλογές, όπως το ποιες πιτζάμες θα φορέσουν ή ποιο βιβλίο θα διαβάσετε. Προσπαθήστε να είστε υπομονετικοί, σταθεροί, αλλά και τρυφεροί, γιατί το να προσπαθήσετε να τους επιβληθείτε είναι πιθανό να τους προκαλέσει ισχυρότερη αντίδραση.
Για τα παιδιά σχολικής ηλικίας: Τα παιδιά αυτά, έχουν συχνά πολυάσχολο πρόγραμμα που μπορεί να δυσχεραίνει τον ύπνο τους. Όπου μπορείτε, προσπαθήστε να ακολουθείτε ένα σταθερό καθημερινό πρόγραμμα και μια περίοδο ξεκούρασης πριν από τον ύπνο. Για να ενισχύσετε τη σύνδεση μεταξύ της κρεβατοκάμαρας και του ύπνου, βάλτε τα παιδιά σας να κάνουν τα μαθήματά τους ή άλλες δραστηριότητες σε άλλο δωμάτιο, αν αυτό είναι εφικτό.
Για εφήβους: Μπορείτε να βοηθήσετε τον έφηβό σας, κατανοώντας τις αυξημένες απαιτήσεις του χρόνου του σχετικά με τα μαθήματά του και τις άλλες του δραστηριότητες και συνεργαζόμενοι ώστε να βρείτε ένα υγιές πρόγραμμα ύπνου που να ταιριάζει με τον τρόπο ζωής του. Οι έφηβοι φαίνεται να μιμούνται τους γονείς τους, σε κάποιο βαθμό, όταν πρόκειται για τον ύπνο, οπότε ένα από τα καλύτερα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να τους βοηθήσετε να αναπτύξουν ένα υγιές μοντέλο ύπνου, είναι να διατηρήσετε κι εσείς ένα τέτοιο.
Το πρωινό ξύπνημα είναι επίσης σημαντικό. Αν και είναι δελεαστικό να αφήνετε τα παιδιά σας να κοιμούνται παραπάνω τα Σαββατοκύριακα, αυτό μπορεί να διαταράξει το πρόγραμμα του ύπνου τους και να το κάνει πιο δύσκολο να ξυπνήσουν νωρίς κατά τη διάρκεια της εβδομάδας. Προσπαθήστε επίσης, να μην προγραμματίζετε υπερβολικές εξωσχολικές δραστηριότητες, αν παρατηρήσετε ότι αυτές επηρεάζουν αρνητικά τον χρόνο ύπνου των παιδιών σας.
Εάν εφαρμόζετε μια υγιή τακτική ύπνου και το παιδί σας εξακολουθεί να αισθάνεται υπνηλία ή να δυσκολεύεται να κοιμηθεί ή να παραμείνει κοιμισμένο τη νύχτα, ίσως θα πρέπει να επισκεφθείτε έναν γιατρό για να διαπιστώσετε αν έχει κάποια πάθηση του ύπνου. Μπορείτε επίσης να ζητήσετε από τον δάσκαλό του να σας ενημερώνει για τα επίπεδα της προσοχής του στην τάξη. Η δυσκολία συγκέντρωσης, η υπερκινητική συμπεριφορά ή τα μαθησιακά προβλήματα μπορεί να υποδηλώνουν ότι ένα παιδί δεν κοιμάται σωστά.
Θέματα που μπορεί να σας φαίνονται ασήμαντα, όπως ένα νέο αδελφάκι, η οδοντοφυΐα, μια ασθένεια, ένα διαφορετικό μέρος, ένας νέος φροντιστής, μια αλλαγή στο πρόγραμμά τους, ή ενοχλήσεις από αλλεργίες, κρυολογήματα και λοιμώξεις των αυτιών, είναι συχνά πολύ σημαντικά για ένα παιδί και μπορούν να επηρεάσουν τον ύπνο του.
Εκτός από αυτά τα κοινά προβλήματα, έως και το 50% των παιδιών υποφέρουν από διαταραχές του ύπνου κάποια στιγμή. Οι διαταραχές του ύπνου είναι στενά συνυφασμένες με θέματα ψυχικής και σωματικής υγείας, με το ένα να επιδεινώνει το άλλο σε έναν κύκλο που μπορεί να είναι δύσκολο να σπάσει. Επιπλέον, ορισμένες διαταραχές ύπνου δεν είναι εμφανείς και μπορεί να υποδηλώνουν άλλες καταστάσεις, όπως η επιληψία, καθιστώντας δύσκολη τη διάγνωσή τους. Ορισμένες από τις πιο συχνές διαταραχές ύπνου στα παιδιά είναι οι νυχτερινοί τρόμοι και οι εφιάλτες, η υπνική άπνοια, η ομιλία στον ύπνο και η υπνοβασία, το ροχαλητό και το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών.
Οι εφιάλτες μπορεί να είναι τρομακτικοί για τα νήπια, τα οποία δυσκολεύονται να διακρίνουν τι είναι πραγματικό και τι όχι. Τα παιδιά συχνά ξυπνούν από εφιάλτες, οι οποίοι συνήθως συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου τους. Αν συμβεί αυτό, καθησυχάστε τα και βάλτε τα απαλά να ξανακοιμηθούν.
Οι νυχτερινοί τρόμοι, αλλιώς γνωστοί και ως τρόμοι ύπνου, είναι μια παραίσθηση που εμφανίζεται στην αρχή του ύπνου συνήθως, σε πολλά παιδιά. Το παιδί σας μπορεί να ουρλιάζει και να σηκώνεται όρθιο κατά τη διάρκεια ενός νυχτερινού τρόμου, αλλά συνήθως δεν θα ξυπνήσει ή δεν θα θυμάται το περιστατικό το πρωί. Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να βεβαιωθείτε ότι το παιδί σας είναι ασφαλές, προσπαθώντας να το κρατήσετε στο κρεβάτι του, αν είναι δυνατόν. Δεν υπάρχει λόγος να το ξυπνήσετε ή να ανησυχήσετε αν το παιδί σας βιώνει περιστασιακά νυχτερινό τρόμο. Αν γίνεται βέβαια πολύ συχνά αυτό ή αν του προκαλεί υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, θα πρέπει να το αναφέρετε στον παιδίατρό σας.
Το παραμιλητό συμβαίνει συχνά σχετικά και περιλαμβάνει φωνητικές εκφράσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου. Η ομιλία στον ύπνο φαίνεται να εμφανίζεται συχνότερα κατά τη διάρκεια του ελαφρού ύπνου, οπότε η σωστή υγιεινή του ύπνου μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των επεισοδίων. Αν και ακίνδυνο από μόνο του, το παραμιλητό μπορεί να ενοχλήσει τους άλλους ανθρώπους στην κρεβατοκάμαρα. Μερικές φορές συνδέεται με τις άλλες διαταραχές του ύπνου, όπως τους εφιάλτες ή την υπνοβασία.
Οι έρευνες δείχνουν ότι 1 στα 3 παιδιά θα υπνοβατούν πριν από την ηλικία των 13 ετών, με τα περισσότερα επεισόδια να συμβαίνουν στην προεφηβική ηλικία. Όπως συμβαίνει με τους υπνοβάτες, δεν έχουν επίγνωση του περιβάλλοντός τους και συνήθως δεν θυμούνται τη δραστηριότητά τους μετά. Εκτός από την υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, η υπνοβασία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες ανάλογα με τις ενέργειες του ατόμου. Εάν καταλάβετε ότι το παιδί σας υπνοβατεί, καλό είναι να ασφαλίσετε το υπνοδωμάτιό του και να εγκαταστήσετε έναν συναγερμό. Το ξύπνημα κάποιου, περίπου μισή ώρα πριν από την εμφάνιση του τακτικού επεισοδίου υπνοβασίας, έχει αποδειχθεί πολύ χρήσιμο.
Όπως ακριβώς συμβαίνει και με τους ενήλικες, είναι φυσιολογικό τα παιδιά να ροχαλίζουν περιστασιακά. Το ροχαλητό στα παιδιά μπορεί να προκαλείται από διογκωμένες αμυγδαλές ή αδενοειδείς εκβλαστήσεις, αλλεργίες, παχυσαρκία, παθητικό κάπνισμα ή άλλους παράγοντες. Ωστόσο, αν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας ροχαλίζει υπερβολικά ή εμφανίζει παύσεις στην αναπνοή που ακολουθούνται από λαχάνιασμα, μπορεί να πάσχει από υπνική άπνοια.
Τα παιδιά με υπνική άπνοια υποφέρουν από διαταραχές της αναπνοής που τα κάνουν να ξυπνούν πολλές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, συχνά χωρίς να το καταλαβαίνουν. Η πρώτη ένδειξη ότι κάτι δεν πάει καλά μπορεί να είναι όταν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας εμφανίζει τα χαρακτηριστικά σημάδια στέρησης ύπνου, όπως υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας, δυσκολία συγκέντρωσης και υπερκινητικότητα. Το συχνό ροχαλητό και η υπνική άπνοια μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία του παιδιού σας και να προκαλέσουν διαταραχές και στα άλλα μέλη της οικογένειας. Μιλήστε με τον παιδίατρό σας για τους τρόπους μείωσης των συμπτωμάτων.
Το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών στα παιδιά, χαρακτηρίζεται από μια ασυγκράτητη παρόρμηση για κίνηση των ποδιών και ίσως είναι δύσκολο να αναγνωριστεί. Μπορεί να νομίζετε ότι το παιδί σας απλώς νευριάζει ή υποφέρει από πόνους ανάπτυξης. Η θεραπεία του συνδρόμου των ανήσυχων ποδιών στα παιδιά περιλαμβάνει σωστή υγιεινή του ύπνου και διατάσεις πριν από τον ύπνο. Τα συμπληρώματα σιδήρου έχουν αποδειχθεί χρήσιμα στη θεραπεία των ενηλίκων, αλλά η έρευνα εξακολουθεί να διεξάγεται για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των συμπληρωμάτων σιδήρου για τα παιδιά.
Εάν πιστεύετε ότι το παιδί σας μπορεί να πάσχει από μία από αυτές τις διαταραχές ύπνου, παρακολουθείστε και καταγράψτε τα συμπτώματα σε ένα ημερολόγιο ύπνου και μιλήστε με τον παιδίατρό σας. Η καθιέρωση καλών συνηθειών του ύπνου και η εξάλειψη άλλων εμποδίων για έναν σωστό ύπνο είναι η πρώτη γραμμή άμυνας για τη θεραπεία πολλών από αυτές τις καταστάσεις.
ΠΗΓΗ: Sleep Foundation USA
Εκτός των προαναφερόμενων προβλημάτων που εμποδίζουν τον ποιοτικό ύπνο των παιδιών, πολλές φορές η αιτία είναι ένα κακό στρώμα. Με ένα στρώμα που έχει ορθοπεδικές ιδιότητες, ωστόσο ο υγιεινός ύπνος είναι εξασφαλισμένος (αν έχετε βεβαιωθεί φυσικά ότι δεν υπάρχει κάποια άλλη παθολογική αιτία της αϋπνίας του παιδιού σας).
Τα ορθοπεδικά στρώματα είναι πιο σκληρά από τα συμβατικά στρώματα και έχουν σχεδιαστεί για να στηρίζουν το σώμα, δηλαδή τους μύες, τα οστά και τις αρθρώσεις. Κυκλοφορούν σε πολλούς διαφορετικούς τύπους σκληρότητας διευκολύνοντας την ιδανική θέση ύπνου, μειώνοντας έτσι τυχόν στριφογυρίσματα. Η κατανομή του βάρους και η ευθυγράμμιση της σπονδυλικής στήλης μαζί με τη βελτιωμένη κυκλοφορία του αίματος βοηθούν το παιδί σας να ξυπνάει αναζωογονημένο.
Όταν επιλέγετε ένα στρώμα για το παιδί σας, λάβετε υπόψη τα ακόλουθα κριτήρια: Το στρώμα πρέπει να έχει επίπεδη επιφάνεια, άνετη σκληρότητα, να είναι φιλικό προς το περιβάλλον και σχετικά ελαστικό. Τα εξειδικευμένα καταστήματα προσφέρουν μεγάλη ποικιλία σχεδίων, γι’ αυτό επιλέξτε με σύνεση. Επίσης, λάβετε υπόψη την ηλικία και το βάρος του παιδιού σας και ελέγξτε το μέγεθος του στρώματος, το γέμισμα, την αντοχή και τις οδηγίες φροντίδας.
Για κάθε ηλικιακή κατηγορία, υπάρχουν γενικά και ειδικά κριτήρια στρώματος. Αν το παιδί σας είναι κάτω των 3 ετών, καλό είναι να αγοράσετε ένα στρώμα μέτριας σκληρότητας. Τα μικρά παιδιά έχουν μαλακά και εύκαμπτα οστά, οπότε αν ένα στρώμα είναι πολύ σκληρό, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε δυσφορία.
Πολλοί γιατροί θεωρούν τα στρώματα με τα νέα καινοτόμα υλικά Μemory Foam απαραίτητα για τα παιδιά, καθώς προσφέρουν απόλυτη άνεση παρέχοντας στήριξη της σπονδυλικής στήλης και ανακούφιση από την πίεση. Τα στρώματα αυτά προσαρμόζονται στο σχήμα του παιδιού εξασφαλίζοντας ότι η ευαίσθητη σπονδυλική του στήλη βρίσκεται σε οριζόντια θέση, η οποία είναι απαραίτητη για τη σωστή στάση του σώματος και συμβάλλουν προληπτικά σε μυοσκελετικές διαταραχές.
Από την ηλικία των 4 ετών, τα οστά ενός παιδιού αρχίζουν να αναπτύσσονται δυναμικά. Είναι αυτή η περίοδος που η επιφάνεια ύπνου του παιδιού σας πρέπει να είναι πιο σταθερή. Τα μοντέλα στρωμάτων με ανεξάρτητα ελατήρια είναι μία από τις καλύτερες επιλογές αυτή την ηλικία.
Από την ηλικία των 7 ετών, τα παιδιά αρχίζουν να βιώνουν υψηλότερα επίπεδα σωματικής και συναισθηματικής καταπόνησης. Ο διακοπτόμενος ή μειωμένος ύπνος αποτελεί ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα που προκαλεί πλέον γενική κόπωση και ενδεχομένως σωματικές παθήσεις, όπως αρνητική επίδραση στην οστική πυκνότητα. Τα οστά των παιδιών χρειάζονται ύπνο, αλλιώς θα γίνουν εύθραυστα με την πάροδο του χρόνου!
Από την ηλικία των 13 ετών περίπου, το μέγεθος, το βάρος και το σχήμα του σώματος των παιδιών αλλάζει σημαντικά καθώς μεγαλώνουν πιο γρήγορα. Ως εκ τούτου, τα στρώματα χωρίς ελατήρια με σκληρή επιφάνεια βασισμένη στον αφρό πολυουρεθάνης είναι πλέον τα καταλληλότερα.
